رود باد یا جت استریم :  (Jet stream) 

 مقدمه

Jet stream عبارت است از جريان باريكي از باد كه در امتداد يك محور نسبتاً افقي درتروپسفر بالايي يا در استراتوسفر متمركز شده است. رودبادها كه بدون استثنا در همه نقشه هاي هوا به صورت كمربند يا نوارهايي با سرعت زياد ديده مي شوند و تا مسافتهاي طولاني كشيده مي شوند، هنگامي كه سرعت باد به بيش از 30 متر در ثانيه برسد، ايجاد مي شوند. در روي نقشه هاي هوا، رودباد به صورت هسته هايي كاملاً منفرد است كه از نظر مكاني نيز كاملاً متغير است. هسته هاي سرعت يكي در حاشيه استوايي بادهاي غربي و ديگري بر روي جبهه قطبي منطقه برون حاره، بيش از نواحي ديگر حركت مي كنند. در نتيجه، دو بستر نسبتاً متمايز را به وجود مي آورند كه رودباد جبهه قطبي و رودباد جنب حاره ناميده مي شوند كه از نظر ارتفاع و مدار جغرافيايي با هم متفاوتند. اين جت استریم ها مخصوصاً جت استریم های جبهه قطبي در اقليم سطح زمين نقش مؤثري ايفا مي كنند كه به طور عمده به تشكيل سيكلونهاي برون حاره و هدايت آنها و نيز ايجاد ناپايداري در جو زيرين خود كمك كرده، سبب صعود هوا و در صورت وجود هواي گرم و مرطوب، سبب بارش مي شوند. با توجه به اينكه موقعيت جغرافيايي ايران به گونه اي است كه در طول سال، مدتي عرصه فعاليت جت استریم ها  واقع مي شود و نيز اين امر كه در طول فصل سرد سال، جت استریم جبهه قطبي بر قسمتي از آن مسلط مي شود و نيز با توجه به اينكه سيستمهاي بارش زا در اين فصل وارد كشور مي شوند مي توان بين سيستمهاي بارش زا در ايران و موقعيت جت استریم ارتباط برقرار كرد.

تاریخچه جت استریم

شناخت جت استریم در تروپسفر بالايي براي اولين بار در سال 1944 و در جريان حملات هوايي آمريكا به ژاپن در جريان جنگ دوم جهاني ميسر شد و اين جريانات به عقيده برايسون توسط روزباي كه قبلاً جت ها را در جريانات آب مطالعه كرده بود نامگذاري شد. تاكنون مطالعات مختلفي در مورد اين جريانات در كشورهاي مختلف صورت گرفته ، اما در زمينه نرمالهاي اقليمي و پراكندگي آنها مطالعات چنداني صورت نگرفته است. فقط هارمان در سال 1991 در ادامه كار خويش، الگوهايبادهاي غربي را درباره رودباد جبهه قطبي نيز بررسي كرده است.

استفاده ژاپنی ها  از جت استریم در جنگ جهانی دوم

جت استریم را می‌توان یک تونل باد پر سرعت در ارتفاعات بالا دانست. این رخداد معمولاً در ارتفاعات حدود ۱۱ هزار متر بالای سطح زمین دیده می‌شود.در زمان جنگ جهاني دوم ژاپنی ها با استفاده از این پدیده به آمریکا حمله نمودند. آنها با محاسبات دقیق بالن هایی را که پر از بمب بودند تا ارتفاع ۱۵۰۰۰ متری بالا می‌فرستادند و این کانال باد آنها را تا آمریکا حمل می‌کرد، زیرا تا آن زمان هنوز هیچ هواپیمایی توان پرواز تا آمریکا را نداشت.

جت استریم ها به جریان های هوایی با سرعت بالا گفته می شود که بصورت یک تونل  فرضی باد در ارتفاعات بالای اتمسفر زمین در لایه تروپوپاز قرار گرفته است .

محل به وجود  آمدن جت استریم ها

در نقطه انتقال بین ترپوسفر ( همان جایی که درجه حرارت جو با افزایش ارتفاع کاهش می یابد ) ، و استراتوسفر ( همان جایی از جو که با افزایش ارتفاع درجه حرارت نیز افزایش میابد )  معمولا جت استریم ها به وجود می آیند و علت به وجود آمدن حت استریم در این نقطه تر کیب شدن گرمای اتمسفریک می باشد .

نیم کره شمالی و نیم کره جنوبی هر یک از جت استریم های قطبی و استوایی مخصوص به خود  تشکیل شده اند ، که عبارت جت استریم اغلب برای جت استریم های قطبی نمیکره شمالی مورد استفاده قرار می گیرد به دلیل اینکه جت استریم های نیم کره شمالی بیشتر نواحی آمریکای شمالی ، اروپا ، و آسیا را در بر میگیرد مخصوصا در فصل زمستان محدوده وقدرت این  نوع جت استریم ها افزایش می یابد ، از این رو جت استریم های نیم کره شمالی  مهمترین پدیده هواشناسی وصنعت هوانوردی هستند .

در حالی که جت استریم قطبی نیم کره جنوبی در بیشتر سال دایره جنوبگان را احاطه میکند ...

همان طور که در بالا اشاره شد جت استریم ها به دلیل اختلاف دما در نزدیکی مرز بین توده های هوا شکل می گیرند، به طور مثال می توان به اختلاف دما فاحش بین مرز نواحی قطبی و نواحی گرمتر جنوبی اشاره نمود . جت استریم ها ممکن است پس از ایجاد ، متوقف ، تقسیم ، یا به دو یا چند قسمت تبدیل شوند یا اینکه ترکیب شده ویک جت استریم قدرتمند را تشکیل دهند . مسیر جت استریمها عموماً دارای  شکل مارپیج است و این پیچ و خم ها  نشانگر امواج اتمسفریک رزبای هستند. جت استریم های اصلی و بزرگ بادهای غربی هستند که جهت جریان این جت استریم ها از غرب به شرق می باشد.

انواع جت استريم:

1- جت استريم قطبي (Polar Jet Stream) يا جت استريم عرض هاي ميانه (Midlatitude Jet Stream):

 قوی ترین جت استریم ها

بر روی زمین قوی ترین جت استریم ها جت استریم های قطبی هستند که ارتفاع جت استریم های قطبی از سطح دریا بین 7-12 کیلومتر یا به عبارتی دیگر 23000-39000 فوت از سطح دریا است .

2- جت استريم جنب حاره (Subtropical Jet Stream):

مرتفع تر اما کمی ضیف تر

جت استریم های نواحی استوایی یا به اصطلاح گرمسیری از مرتفع ترین جت استریم ها بر روی زمین می باشند که ارتفاع این نوع جت استریم ها 10-16 کیلومتر یا 33000-52000 فوت از سطح دریا می باشند .

کاربرد های جت استریم

متخصصین هواشناسی با استفاده از محل جت استریمها بعنوان یک ابزار کمکی در جهت پیش بینی هوا اقدام میکنند. مهمترین استفاده تجاری از جت استریمها در مسافرتهای هوایی می باشد. چنانچه با پرواز در جهت مخالف یا موافق جریان یک جت استریم باشیم، بطور چشمگیری شاهد تاثیر آن بر زمان پرواز خواهیم بود.اگر در جهت مخالف باشیم با افزایش زمان پروازی مواجه خوا هیم شد و چنانچه مسیر پروازی هواپیما با جت استریم همسو و هم جهت باشد سبب کاهش زمان پرواز می شود.

کپی  برداری با ذکر منبع بلامانع است

منبع وبلاگ :http://eagles.loxblog.com/

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: